03 mrt Mijn favoriete documentaires
Er wordt me wel eens gevraagd “Wat zijn nou jouw favoriete documentaires, welke zou jij me aanraden? Welke moet ik écht gezien hebben?” Voor iedereen die het me heeft gevraagd, en om mijn favorieten te delen is deze lijst. Documentaires die ik het mooist, leukst en meest fascinerend vond. Maar vooral waar ik heel erg van genoten heb, en die me na jaren nog steeds bijblijven.
Dit bericht wordt regelmatig aangevuld. Laatste update juni 2023.
Een bitterzoete verleiding is een Nederlandse documentaire over de Kindersurprise-eieren, en de wereld die er achter schuil gaat. Alweer meer dan 15 jaar geleden maakte Monique Nolte (bekend van o.a. Het beste voor Kees) deze documentaire. De eieren werden als gezond in de markt gezet – want er zit meer melk in dan chocolade – met een speeltje om de creativiteit van kinderen te stimuleren. Verzamelaars reizen duizenden kilometers voor een bepaald soort speeltje, de handelaar brengt – via geheime tips – ieder jaar een catalogus uit en een ontwerper van de speeltjes krijgt na al die jaren eindelijk erkenning. Vermakelijker dan menige comedy. Te zijn – in helaas zeer matige kwaliteit – via 2Doc.
Street Gang: How We Got to Sesame Street neemt je mee naar de begindagen van Sesamstraat en onthult de makers, kunstenaars, schrijvers en opvoeders die samen een van de meest invloedrijke en duurzame kinderprogramma’s in de televisiegeschiedenis hebben opgezet. Met exclusieve beelden van achter de schermen en interviews met meer dan twintig originele castleden en makers, onderzoekt de documentaire hoe het team baanbrekend poppenspel, slimme animatie, korte films, muziek, humor en culturele referenties in elke aflevering heeft verwerkt om kinderen en ouders terugkomen, zonder daarbij moeilijke gesprekken met kinderen uit de weg te gaan. Te koop bij Pathe Thuis en te zien bij Prime Video.
The Imagineering story is een documentaireserie over de geschiedenis en de creatie van de Disney-themaparken en attracties over de hele wereld. In de jaren ’50 van de twintigste eeuw formeert Walt Disney een team voor het bouwen van zijn droomidee, genaamd Disneyland. Na Walts dood moeten de Imagineers, onder leiding van verschillende CEO’s, zijn visie voort zien te zetten.
De kijker wordt meegenomen achter de schermen van Walt Disney Imagineering, het ontwerp- en ontwikkelingscentrum van Disney. Met een enorm archief aan making-of beelden , interviews met de Imagineers is de docu toonbaar met veel liefde gemaakt is zeker een aanrader. Sowieso als je van pretparken houdt, maar vooral als je houdt van documentaires over hoe bepaalde creatieve ideeën tot stand komen. Hoewel de afleveringen op streamingdienst Disney+ staan, is de serie behoorlijk kritisch en worden de talrijke flops zeker niet overgeslagen. Te zien via Disney+
Koppig Dorp. Als mensen mij vragen ‘wat is nou een docu die je me zou kunnen aanbevelen’ dan noem ik altijd als eerste de NPO 2 documentaire Koppig Dorp. De beste documentaire die ik in lange tijd heb gezien. Komisch, fascinerend en bijzonder mooi gefilmd. In deze documentaire zitten vrijwel alleen maar geniale scènes, erg knap.
Het Groningse krimpdorp Ulrum kreeg in 2014 een subsidie van 1,5 miljoen euro van de Provincie Groningen, om het dorp weer op de kaart te zetten. Er werd een Stichting opgericht onder de naam: “Project Ulrum 2034: Dorp van de Toekomst”. Men investeert in een lokale speeltuin, het oplossen van woningen in het dorp en zij nodigt kunstenaars met een nieuwe visie uit. Maar dat is niet alles.
Het hele dorp wil dat de supermarkt blijft maar niemand uit het dorp die er nog boodschappen doet, de eigenaar van de supermarkt die thuis met een computerspel een supermarkt beroofd of een studente van de Rietveld Academie die het ‘Sokkengilde Ulrum’ op wil richten (sokken in de kleuren van de Ulrumse vlag) om het dorp meer bekendheid te geven. Een pareltje! Te zien via 2Doc.
The Toys That Made Us. De Netflix Original documentaire-serie The Toys That Made Us is een absolute aanrader. Waarschijnlijk zelfs de grappigste documentaireserie die ik gezien heb. Het gaat over het speelgoed waar ‘men vroeger mee speelde’. Ondanks dat ik alleen maar met Lego speelde en hutten maakte is het tóch ontzettend leuk. De interviews, de montage en de archiefbeelden; alles klopt. En er is zelden een minuut dat ik niet hardop moet lachen.
De genieën achter de bekendste speelgoedlicenties ooit bespreken de opkomst, en soms de ondergang, van hun creaties, waarmee gigantische sommen geld gepaard gaan en kinderen beïnvloed werden. Licenties die besproken worden worden in de 3 reeksen zijn onder andere Ninja Turtles, Star Wars, He-Man, Barbie, LEGO en Hello Kitty. Door middel van archiefbeelden en interviews vertellen de speelgoedfabrikanten hoe hun kleine bedrijfje uitgroeide tot een megabedrijf.
Bijzonder fascinerend en leuk om te zien, ook omdat de makers het onderwerp niet altijd helemaal serieus nemen. De luchtige toon is aanstekelijk en zelfs als je niet direct wat met de onderwerpen hebt – wat in mijn geval bij alle 4 de afleveringen het geval is – is het ’t bekijken zeker waard. Te zien via Netflix.
The Movies That Made Us. De makers van The Toys That Made Us (zie de tip hierboven) hebben een nieuwe serie gemaakt: The Movies That Made Us. Sinds vorige week is het tweede seizoen te bekijken op Netflix. Het kon bijna niet, maar deze reeks is nóg grappiger en interessanter. Het gaat over de totstandkoming van de films als Jurassic Park, Pretty Woman, Home Alone en Die Hard. Achter elke film zit een verhaal. Een verhaal dat meer dan eens gaat over mislukking en volharding, budgetten die ontoereikend zijn, acteurs die elkaar niet mogen, of ruzies tussen de creatieve en zakelijke kant van Hollywood – soms lijkt er zich meer drama achter het witte doek af te spelen dan erop.
Met feitjes als: Frank Sinatra had bijna de rol van Bruce Willis gespeeld in Die Hard en Home Alone is opgenomen in een gymzaal. Dikke aanrader! Te zien op Netflix. In totaal zijn er slechts 10 afleveringen, waaronder 2 ‘Christmas movies that made is’ afleveringen. Te zien via Netflix.
The Secret world of Lego. Lego. Vroeger heb ik er duizenden uren mee gespeeld, volgens mij had ik amper ander speelgoed… Er was al een documentaire over Lego in een aflevering van The Toys That Made Us (zie boven) maar er zijn er meer! In The Secret World Of Lego krijg je een kijkje achter de schermen en zien we hoe nieuwe modellen tot stand komen en hoe een Lego-fan een baan kreeg in de geheimzinnige wereld van het hoofdkantoor in Denemarken. Te zien via Videoland en regelmatig herhaald op RTLZ.
Op Netflix staat ook ‘Lego House’, deze documentaire gaat over de opbouw van en het idee achter het LEGO House, een soort interactief museum. Minder goed, maar best leuk om te zien.
Voyeur. De Netflix Original documentaire Voyeur deze gaat over een man die in de jaren 80 een hotel koopt met als doel zijn gasten te bekijken. Samen met zijn vrouw installeerde hij boven elke kamer een rooster, vanwaar hij al die jaren zijn gasten bespioneerde. Tevens volgt de film een journalist die schijft óver deze man, al 30 jaar lang. Veel onverwachte wendingen heeft deze film (ik zal het niet verklappen) en visueel ziet het er erg mooi uit. Wel erg Amerikaans, dus shots van 7 seconden zijn een uitzondering, en overal zit muziek onder geplakt, maar zeker een aanrader. Te zien via Netflix.
Schapenheld. Niet vaak zie ik een documentaire die anderhalf uur boeiend weet te blijven. Dat was bij Schapenheld zeker het geval! De film gaat over Stijn, een van de laatst overgebleven, traditioneel werkende Nederlandse schaapherders. Zo romantisch als op onderstaande foto is het allemaal niet; het is steeds moeilijker om met zijn kudde ergens te mógen grazen en er ook nog zijn inkomen mee te verdienen. Fascinerende kijk achter de schermen. Te zien via 2Doc.
Tussen de Schijnwerpers. In de NPO3 documentaire Tussen de schijnwerpers gaat het over ondersteunend personeel van de fameuze Toneelacademie Maastricht. Het verschil kan eigenlijk niet groter zijn: de bruisende artistieke toneelschoolstudenten en de nuchtere mannen en vrouwen die als ondersteunend personeel op hun school werken. Dit lever ontzettend veel (onbedoeld) grappige scenes op. Te zien via 3Doc.
De unieke wereld van IKEA. In deze BBC docu (originele titel: Flatpack Empire) kijken we mee wanneer IKEA voorzichtig de deuren opent voor invloeden van buitenaf. We zien hoe grafisch vormgever Sara Blomquist de cover van de IKEA-catalogus ontwerpt en we volgen een groep nieuwe IKEA-managers. Om de unieke cultuur en de waarden binnen de organisatie beter te begrijpen, maken zij een pelgrimstocht naar het Zweedse stadje Älmhult, de plek waar het voor IKEA zeventig jaar geleden allemaal begon. Alle drie de afleveringen zijn te zien op Videoland.
Het geheim van de HEMA. Altijd leuk, binnenkijken bij bedrijven. De HEMA staat bij de meeste Nederlanders op nummer één als het meest onmisbare merk. Maar het bedrijf wil meer. Het warenhuis, opgericht in 1926, is bezig met de grote sprong voorwaarts. Het heeft inmiddels winkels in België en Duitsland en sinds kort ook in Frankrijk. De rest van de wereld moet volgen. Van Nederlands merk naar wereldmerk. De film biedt een unieke, open, humoristische en persoonlijke inkijk in het warenhuis waar elke Nederlander mee opgroeit en binnenkort misschien ook de rest van de wereld. Een prachtig kijkje in het oer-Hollandse winkelbedrijf. Te zien via 2Doc.
Vishult. In de korte documentaire gaat filmmaker Tom Roes op zoek naar het verhaal van het welbekende schilderij van de Amsterdamse gracht met op de voorgrond de knalrode fiets. Waarom is er voor deze foto van Amsterdam gekozen? Wie heeft ‘m gemaakt? Waarom is ie meer dan een half miljoen keer verkocht? Antwoorden op deze vragen en meer zie je in de 14 minuten durende VPRO documentaire VILSHULT. Een bijzonder, onthullend en verdrietig verhaal volgt. Te zien via VPRO Dorst.
Het beste voor Kees. In 2019 werd de documentaire Het beste voor Kees bekroond met de publieksprijs voor ‘De beste 2DOC documentaire’. De mooiste prijs die je je als maker kunt wensen: dat het publiek het een goede film vindt. En dat is het zeker! De documentaire gaat over de 44-jarige Kees. Hij heeft autisme. Alleen dankzij de hulp van zijn ouders kan Kees omgaan met de angsten en obsessies die hem kwellen en lukt het hem zich staande te houden in de voor hem zo bedreigende wereld. Maar wat gebeurt er met Kees als zijn ouders, inmiddels 80 en 83 jaar oud, niet meer voor hem kunnen zorgen? Te zien via 2Doc.
In 2023 is er een vervolg op deze film gekomen met de titel ‘Het Beste Voor Kees’. Te zien bij Videoland.
Traag naar de hemel. Erg grappige documentaire over drie Belgische hoogbejaarde Zusters Norbertienen die zich in hun klooser voorbereiden op de feestdagen in de decembermaand. Samen met hun dwergkeesje Skippy wonen ze in de abdij waar de tijd lijkt te hebben stilgestaan.
Een vloekende non, een eigenwijs dwergkeesje, droogkomisch en met erg mooi camerawerk. 30 minuten genieten! Te zien via 2Doc.
Volle zalen: Loes Luca. In het programma Volle Zalen volgt Cornald Maas actrice, comédienne en zangeres Loes Luca. Ze zorgt liefdevol voor haar dementerende moeder Ina, maar ze hecht ook aan vrijheid en avontuur. Haar dochter – filmregisseur van animatiefilms – woont in Engeland en Loes speelt in een film over iemand die alles achter zich laat en een nieuw leven begint in Spanje. Maar ze zit nu door haar moeder ‘vast’ in Rotterdam. Een ontroerend, grappig en interessant portret. Te zien via NPO Start.
Fyre: The Greatest party Never Happened. De docu is een bizarre reconstructie van het verhaal van het Fyre Festival. Dit werd aangekondigd als een luxueus muziekevenement maar werd één groot drama. Artiesten werden bijvoorbeeld niet geboekt en behalve wat noodtenten was er geen mogelijkheid om te overnachten. In de docu krijg je door middel van achter de schermen beelden (alles werd gefilmd!) en interviews een erg interessante blik achter de schermen. Vanuit de organisatie, via sociale media en de bezoekers. Smullen! Te zien via Netflix.